Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την κήρυξη της Επανάστασης του 1821, ο Δήμος Δελφών και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με την οργανωτική μέριμνα του Δικτύου Δελφών, συνδιοργάνωσαν επιστημονική εσπερίδα με θέμα «Κωνσταντίνος Ν. Σάθας. Ο ιστορικός, το έργο και η εποχή του». Η εσπερίδα πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και προσέλευση κόσμου, το βράδυ της Παρασκευής 23 Ιουλίου στο Γαλαξίδι, στην πλατεία Κ.Ν. Σάθα, όπου δεσπόζουν η προτομή και η οικία του μεγάλου ιστοριοδίφη.
Τις εργασίες άνοιξε ο Πρόεδρος του Δικτύου Δελφών, κ. Νικόλαος Κατσικούλης, που υπογράμμισε τη συνεισφορά των κ.κ. Κατερίνας Νικολάου και Μάρως Τασιού-Γουργουρή στην άρτια διοργάνωση της εκδήλωσης. Ακολούθως το λόγο έλαβαν ο Δήμαρχος Δελφών, κ. Παναγιώτης Ταγκαλής και ο Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Δημήτρης Παυλόπουλος που σημείωσαν τόσο το ιστορικό βάρος της ναυτοπολιτείας του Γαλαξιδίου, όσο και τη σπουδαιότητα του προσώπου και του έργου του Κ. Ν. Σάθα.
Χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης ο Βουλευτής Φωκίδας κ. Ιωάννης Μπούγας, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Γαλαξιδίου κ. Σπύρος Μπαρλιακός και ο Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναπληρωτής καθηγητής κ. Χρήστος Καραγιάννης. Παρέστησαν επίσης καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών της εσπερίδας ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Φωκίδας κ. Γεώργιος Δελμούζος, ο Αντιδήμαρχος Δ.Ε. Γαλαξιδίου κ. Ευθύμιος Γρίβας, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Φωκίδας, κ. Βασίλης Αυγερινός, η Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Αμαλία Παπαϊωάννου.
Την πρώτη συνεδρία της εσπερίδας με γενικό τίτλο «Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Ν. Σάθας» συντόνισε η Γαλαξιδιώτισσα κ. Κατερίνα Νικολάου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας. Οι εισηγητές προέβαλαν τη πολύτιμη συμβολή του Γαλαξιδιώτη ιστορικού στην ανάπτυξη των σπουδών του Βυζαντίου, του Νέου Ελληνισμού με έμφαση στην εποχή των λατινικών κυριαρχικών και στη Νεοελληνική Ιστορία γενικότερα.
Η καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας κ. Τόνια Κιουσοπούλου ενέταξε το έργο του Κ. Ν. Σάθα στην προσπάθεια «αποκατάστασης» του Βυζαντίου, που ξεκίνησε τον 19ο αιώνα. Με την έκδοση πληθώρας κειμένων της βυζαντινής γραμματείας ο ιστορικός έδωσε πολύτιμο υλικό στους ερευνητές που ανέδειξαν τον μεσαιωνικό ελληνισμό ως αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής ιστορικής συνέχειας όπως την είχε προτείνει ο Κ. Παπαρρηγόπουλος.
Στο ίδιο πλαίσιο αλλά με εστίαση στην ιστορία των μετά την Άλωση χρόνων κινήθηκε και η παρουσίαση του αναπληρωτή καθηγητή Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας κ. Βαγγέλη Καραμανωλάκη, ο οποίος ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο τα εθνικά κράτη τον 19ο αιώνα ανασυνέταξαν και διαμόρφωσαν τα αφηγήματα των εθνικών ιστοριών τους και κατέδειξε πώς στον ίδιο δρόμο κινήθηκαν τόσο το ερευνητικό έργο όσο και η εκδοτική παραγωγή του Σάθα.
Στη συμβολή του στη μελέτη της ιστορίας του Νέου υπό λατινικές κυριαρχίες Ελληνισμού αναφέρθηκε η ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού κ. Αναστασία Παπαδία-Λάλα και παρουσίασε τις σημαντικότερες μελέτες και εκδόσεις χειρογράφων ιδίως από τα ευρωπαϊκά αρχεία και μάλιστα της Βενετίας, που εμπλούτισαν τη δεξαμενή πηγαίου υλικού για τη γνώση και κατανόηση αυτής της περιόδου της ιστορίας του ελληνικού έθνους.
Η δεύτερη συνεδρία ήταν αφιερωμένη στη σχέση του Κ.Ν. Σάθα με το Γαλαξίδι. Συντόνισε η καθηγήτρια Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, κ. Μαρία Ευθυμίου.
Η υποψήφια διδάκτορας φιλολογίας κ. Λίλα Σέββα μνημόνευσε τα τοπικού ιστορικού ενδιαφέροντος ζητήματα που έθιξε ο Σάθας στην έκδοση του Χρονικού του Γαλαξιδίου.
Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδας κ. Αθανασία Ψάλτη εξήρε τη σημασία της ανακάλυψης του χειρογράφου στη Μονή του Σωτήρος Χριστού στο Γαλαξίδι από τον Κ. Ν. Σάθα για τα αναστηλωτικά έργα που έγιναν στο μνημείο διαχρονικά, για να καταλήξει στην αναλυτική έκθεση της επικείμενης αποκατάστασης του Καθολικού της Μονής.
Αντικείμενο της ανακοίνωσης του καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης κ. Δημήτρη Παυλόπουλου ήταν η παρουσίαση του χρονικού της δημιουργίας από τον γλύπτη Ευάγγελο Βρεττό της προτομής του Κ. Ν. Σάθα, η οποία κοσμεί την ομώνυμη πλατεία στο Γαλαξίδι, και η ένταξη του έργου στη γλυπτική παραγωγή της προπολεμικής Ελλάδας.
Η μεγάλη προσέλευση και το ενδιαφέρον των παρισταμένων στη διοργάνωση, αναμφίβολα αποτελεί πρόκληση για του διοργανωτές ώστε να συνεχίσουν τέτοιου είδους ποιοτικές και με μεγάλο πολιτιστικό κι επιστημονικό καταπίστευμα δράσεις.
